“Ga jij maar even op de gang staan, wij zijn zo klaar.” zei de moeder van een 8 jarig jongetje. Samen met de andere gezinsleden gingen we de opa van het kereltje in de kist leggen. De kist was prachtig ingekleurd en beplakt door het menneke samen met de andere kleinkinderen. Na wat gemopper liep het jongetje de gang in en begon te huilen. Ik vroeg me af of hij huilde omdat zijn opa overleden was of doordat hij weggestuurd werd. “Of moet ik hem erbij laten?” vroeg zijn moeder met een groot vraagteken op het voorhoofd.

Dat gaf mij de ruimte om mijn persoonlijke mening te geven. Met toestemming ben ik het jongetje gaan halen en heeft hij meegeholpen om zijn opa in de kist te leggen. Hij heeft niet mee getild maar mocht wel het kussen opschudden, de deksel vast houden en de tekeningen bij zijn opa leggen. Hij voelde zich betrokken wat hem zichtbaar goed deed in deze treurige omstandigheden.

Regelmatig vragen ouders mij hoe ze kunnen omgaan met hun kinderen bij een overlijden van een dierbare. Is het niet allemaal te eng? Krijgen de kinderen geen nachtmerries?

We zijn geneigd om de gedachtegang van de kinderen op onze eigen manier in te vullen. Vaak gaat dat gepaard met onzekerheid, wat ook heel logisch is. We zijn zelf immers ook onzeker in deze vaak nieuwe en onprettige situatie. Je wilt je kinderen niet confronteren met je eigen emoties, zelf ondertussen zoekende naar balans, begrip, ruimte en zekerheden.

Uit ervaring weet ik dat kinderen vaker vragen hebben indien je ze er niet bij betrekt. Kinderen gaan dan zelf invulling geven aan hun vragen. Deze eigen invulling is vaak enger en gekker dan de werkelijkheid.

Het is zoeken naar de balans in de emotie bij kinderen. Ze moeten niet dermate aanwezig zijn dat het je eigen rouw in de weg staat. Maar binnen dit kader is er veel ruimte voor de kinderlijke omgang met de dood.

Kinderen breken ook vaak het ijs, ze stellen vragen op de meest onverwachte momenten. Onthoud vooral dat je niet alles hoeft te weten. Geen antwoord geven kan, een traan in je ogen is niet verkeerd of stom. We weten zelf immers ook niet wat “dood gaan” is.

Ben niet bang voor de emotie van je kind. Meestal weet je hiermee wel om te gaan. We hoeven niet alles met woordjes op te lossen. Knuffelen, laten uithuilen of een knipoog geven kan al voldoende zijn.

Het is voor elke nabestaande een turbulente periode. Beleef deze zoveel mogelijk mét elkaar.

Dus ook mét de kinderen. Leeftijd speelt hierin niet direct een rol. Al zal een puber uiteraard anders reageren dan het bewuste 8 jarig jongetje. Pubers zijn vaak wat stiller en bekijken alles van een afstand. Ga niet aan hun emotie trekken en laat het ook bij hun maar gewoon gebeuren.

Naar mijn mening is het ook een taak van de uitvaartbegeleiders om aan te voelen wat er leeft bij kinderen. Soms deze grens te zoeken. Laat kinderen eens in de rouwwagen zitten voordat deze richting crematorium rijdt, laat ze de kist beschilderen of helpen tijdens de ceremonie. Het zijn vaak kleine dingen die het geheel iets draaglijker maken.

Laatst heeft een meisje van 12 jaar mij de oren van de kop gekletst in de rouwwagen.

Zij wil graag actrice worden en heeft al een hele route uitgestippeld richting haar open toekomst.

Heerlijk vond ik dat. Oma achterin de auto en wij maar kletsen over de tv serie “de Luizenmoeder.”

Een groter contrast was er niet, vooral omdat het vriendelijke kind mij eigenlijk maar een enge man vond. Blijkbaar was het ijs gebroken.

Er is veel geschreven over kinderen en de dood maar bovenal, ouders kennen hun kinderen het beste. Let goed op hun grens, geef ruimte voor vragen en betrek ze waar dat mogelijk is.

En u weet het: als er vragen zijn stel ze ons gerust!

Bob

‍